Lucia Puenzo "Anioł Śmierci" ***

Książka dostarczona przez Wydawnictwo Replika

Josef Mengele obrósł legendą, w której niewiele zdarza się przyjemnych tonów. Odkąd świat usłyszał o jego eksperymentach, Mengele stał się przedmiotem literackich i filozoficznych prób wyjaśnienia i opisania zła. Doczekał się wielu analiz, zarówno udanych jak i banalnych. Lucia Puenzo napisała jedną z tych udanych. W 1960 roku, podczas podróży przez zapomniane przez Boga okolice Patagonii argentyńska rodzina poznaje sympatycznego niemieckiego lekarza, który przypadkiem podąża w tę samą stronę. Nie zdają sobie sprawy, że wyruszył z nimi tylko dlatego, że zainteresował się ich córką... Podróż zbliża ludzi, dlatego rodzicom wydaje się naturalne, że miły starszy pan po dotarciu do celu wynajmuje pokój w ich świeżo odziedziczonym i ledwie uruchomionym pensjonacie. Również propozycja współpracy w urzeczywistnieniu marzeń Enzo nie budzi ich podejrzeń, a jedynie opór przed zbytnim wiązaniem się z obcym. W pewnym momencie dr. Josef proponuje im pomoc medyczną i wykazuje się nieoczekiwanymi kwalifikacjami. Krok po kroku staje się coraz ważniejszą osobą w ich życiu. Stopniowo wkracza coraz głębiej w ich życie, obejmując nad nimi niepodzielną władzę. Żyją nieświadomi tego, że dr. Josef po raz kolejny przeżywa swoje własne misterium, które zapoczątkował w KZ Auschwitz a oni znaczą dla niego tylko tyle ile marionetki.
Puenzo dokonała czegoś niezwykłego - wciągnęła zwykłego czytelnika w intymny świat uczuć masowego mordercy. Równocześnie ukazuje wydarzenia z punktu widzenia kilku innych bohaterów - jego przeszłych i aktualnych ofiar. Skupienie na losach Mengelego w okresie starości i zredukowanie do minimum niespodzianek związanych z tożsamością głównego bohatera dało w efekcie powieść niezwykle skupioną na uczuciach i skomplikowanej grze emocjonalnej opartej o uzależnianie, manipulację, podstęp. Doktor Mengele manipulujący swoimi poddanymi nie jest juz masowym zabójcą i opętanym eksperymentatorem - staje się bardziej kapłanem opresji i przemocy psychicznej prowadzącej do okaleczenia ofiar, jego przeszłość nadaje mu tylko symboliczności. Ale wbrew pozorom powieść nabiera w ten sposób siły - na obóz koncentracyjny możemy patrzeć jak na koszmarną historię, która już nas nie dotyczy, ale nieznajomych włażących w nasze życie spotykamy na każdym kroku.
Lucia Puenzo napisała powieść niezwykłą, w której realizm splata się z niemal magicznym nastrojem, a koszmarna przeszłość z przyszłością... niosącą jeszcze nieznane koszmary.
To historia ciężka - ale ten, kto ją ominie - dużo straci.

(POL)